Licht heeft duidelijke negatieve impact op slaapgedrag

Kunstlicht heeft verschillende negatieve effecten op de fauna en flora. Onderzoekers van de Universiteit Antwerpen tonen nu als eerste aan dat lichtvervuiling de slaap van in het wild levende vogels wel degelijk verstoort. Hun artikel verschijnt in Scientific Reports.

Wanneer nachtelijk kunstlicht de natuurlijke lichtbalans op een bepaalde plek verstoort, hebben we het over lichtvervuiling. Deze lichtvervuiling neemt almaar toe in onze maatschappij, wat gevolgen heeft voor onder meer de biodiversiteit en de ecosystemen. Eerdere onderzoeken maakten al duidelijk dat lichtvervuiling negatieve effecten heeft op bijvoorbeeld de voortplanting, het immuunsysteem en het metabolisme van mensen en dieren.

Wetenschappers van de Universiteit Antwerpen onderzochten nu welke impact artificieel licht heeft op de slaap van dieren. “Net zoals mensen hebben dieren slaap nodig om te herstellen van de stress van de voorbije dag”, vertelt Thomas Raap (Departement Biologie). “Er zijn sterke aanwijzingen dat de gezondheid van dieren die een verstoorde slaap hebben er op achteruitgaat.”

Raap en zijn collega’s, Rianne Pinxten en Marcel Eens, zetten een experiment op, op Campus Drie Eiken van de Antwerpse universiteit. “Die groene omgeving vormt al een hele tijd de thuisbasis van een grote populatie  in het wild levende koolmezen. Ze overnachten en broeden er in nestkasten die we jaren geleden ophingen.”

Twee nachten lang werd de slaap van de koolmezen geanalyseerd. De slaap van vogels die in het donker sliepen, werd vergeleken met een groep die blootgesteld werd aan lichtvervuiling. De eerste nacht mochten alle koolmezen in het donker slapen. De tweede nacht werd er in de helft van de nestkasten een LED-lamp opgehangen. De andere vogels mochten opnieuw ongestoord slapen in het donker. Raap en zijn collega’s gingen heel wat parameters na, zoals het moment van in slaap vallen, het moment van wakker worden en het moment van het verlaten van het nest.

“De vogels die met licht sliepen, werden eerder wakker, vertoefden vaker in de buurt van de nestingang en verlieten vroeger dan de anderen hun nestkast”, vertelt Raap. “Mogelijk denken zij onder invloed van het licht dat de zon al gerezen is. De vrouwtjes waren tijdens de nacht langer wakker dan de mannetjes. Uit ons onderzoek blijkt dat de effecten van kunstlicht op de koolmezen zich vooral in de ochtend manifesteren. ’s Avonds en ’s nachts is de impact minder groot.

“Waarschijnlijk hebben niet alleen zangvogels, maar ook andere dieren last van lichtvervuiling, omdat dit hun slaap verstoort en dus mogelijk ook hun gezondheid schaadt. In de toekomst gaan we nog verder onderzoek doen naar hoe slaap onder andere beïnvloed wordt tijdens andere seizoenen van het jaar en naar de mogelijke gevolgen van lichtvervuiling op het grootbrengen van jonge koolmezen.”